تحلیل و ارزیابیِ نقدِ برهان وجودی بر مبنای تفاوت حملین توسط یکی از شارحان صدرالمتألهین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

برهان وجودی در فلسفۀ اسلامیِ معاصر، بر مبنای یکی از ابتکارات و نوآوری‌های موجود در این فلسفه، نقد شده است. این نوآوری مربوط به بحث گزاره‌ها و تقسیم آنها و شرط تناقض است. این نقد، بیشتر ناظر به برهان وجودی آنسلم است؛ اما سایر روایت‌های برهان وجودی، به‌ویژه دکارت را نیز در بر می‌گیرد. جوادی آملی، یکی از شارحان و پیروان صدرالمتألهین شیرازی، نقد مزبور را انجام داد. مسئلۀ اصلیِ این تحقیق، تحلیل و ارزیابی این نقد است. برای ارزیابی دقیق‌تر نقد جوادی آملی بر برهان وجودی، علاوه بر نقد و ارزیابی نگارنده، نقد و ارزیابی یکی از نویسندگان نیز مطرح و از سوی نگارنده نقد و ارزیابی شده است. مسئلۀ این پژوهش هرچند به‌ظاهر دارای دو جزءِ ارزیابی نگارنده از دیدگاه جوادی آملی و نیز ارزیابی نگارنده از نقد یکی از نویسندگان بر جوادی آملی است، این دوگانگی صرفاً ظاهری است و مسئلۀ تحقیق واحد است: تحلیل و ارزیابی نقد جوادی آملی بر برهان وجودی بر مبنای تفاوت دو حمل. در نتیجۀ این ارزیابی، میزان نیازمندی این نقد به بازبینی و در عین حال، پایداری آن در برابر انتقادهای برآمده تبیین می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critique of the Existential Argument Based on the Prediction Difference by One of the Commentators of Sadr al-Mutallahin

نویسنده [English]

  • Mohammad Meshkat
Associate Professor, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Abstract
The existential argument in contemporary Islamic philosophy has been criticized on the basis of one of the initiatives and innovations in this philosophy. This innovation is about discussing propositions and their division and the condition of contradiction. This critique is more concerned with Anselm's argument. But it also includes other narratives of the existential argument, especially Descartes. Javadi Amoli, one of the commentators and followers of Sadr al-Muta'allehin of Shiraz, made a relevant criticism. The main aim of the present study is to analyze Javadi Amoli's critique of the existential argument, in addition to the author's critique and evaluation. One of the authors' critiques and evaluations has also been proposed and criticized by the author of this study. Although the aim of this study apparently has two components: the author's evaluation from Javadi Amoli's point of view and the author's evaluation of one of the author's critique of Javadi Amoli, this duality is purely apparent and the research problem is the same. The study confirms Javadi Amoli's critique of the existential argument based on the difference between the two predictions. As a result of this evaluation, the extent to which this critique needs to be reviewed and, at the same time, its resilience to criticism is explained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Predication
  • Primary and Essential Predictions
  • Common Technical Predication
  • Existential Argument
  • Javadi Amoli

مراجع

منابع
1- جوادی آملی، عبدالله، (1372)، تحریر تمهیدالقواعد، قم، انتشارات الزهراء، چاپ اول.
2- جوادی آملی، عبدالله، (1375)، رحیق مختوم، بخش پنجم از جلد اول، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
3- جوادی آملی، عبدالله، (1378)، تبیین براهین اثبات خدا، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ سوم.
4- جوادی آملی، عبدالله، (1386)، سرچشمه اندیشه، ج 6، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
5- حایری یزدی، مهدی، (1371)، «درآمدی به کتاب اسفار»، نشریۀ ایران‌شناسی، شماره 16، صص 707-712.
6- حجتی، محمدعلی و محمود زراعت‌پیشه، (1390)، «حمل اولی و حمل شایع به‌عنوان قید موضوع و قید گزاره»، مجلۀ متافیزیک، شماره 9و10، صص 46-33.
7- زراعت‌پیشه، محمود، (1393)، حمل اولی و شایع رهیافتی تاریخی، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، چاپ اول.
8- صدرالمتألهین، (1363)، کتاب المشاعر، بی‌جا، طهوری، چاپ دوم.
9- صدرالمتألهین، (1386)، الشواهدالربوبیه، قم، بوستان کتاب، چاپ چهارم.
10- صدرالمتألهین، (2002)، الحکمه المتعالیه فی الاسفارالعقلیه الاربعه، ج 1، بیروت، دار احیاءالتراث‌العربی، چاپ اول.
11- صدرالمتألهین، (2002)، الحکمه المتعالیه فی الاسفارالعقلیه الاربعه، ج 2، بیروت، دار احیاءالتراث‌العربی، چاپ اول.
12- طباطبایی، محمد‌‌حسین، (1362)، نهایه الحکمه، قم، مؤسسۀ النشر السلامی التابعه لجماعه المدرسین، چاپ اول.
13- طباطبایی، محمد‌حسین، (1364)، بدایه الحکمه، قم مؤسسۀ النشر السلامی التابعه لجماعه المدرسین، چاپ اول.
14- فلاحی اسدالله، و...، (1389)، «حمل اولی و شایع به قید قضیه و به قید موضوع و فروکاهی معنای دوم به معنای اول»، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی دانشگاه قم، شماره 4و3، صص 27-5.
15- مدرس زنوزی، علی، (1363)، رساله حملیه، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
16- مطهری، مرتضی، (1367)، شرح مبسوط منظومه، ج 1، تهران، انتشارات حکمت، چاپ پنجم.
17- میرباقری، مرتضی، (1380)، «بررسی مسئلۀ حمل در فلسفه اسلامی»، پژوهشنامۀ متین، شماره 11 و 12، صص 176-143.
18- واعظی اصغر، (1382)، «بررسی تحلیلی برهان وجودی آنسلم»، شناخت، دانشگاه شهید بهشتی، شماره 40و39، صص 160-129.
19- واعظی، اصغر، (1384)، برهان وجودی از آنسلم تا کانت، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
20- Anselm, (1998), The Major Works, Edited an Introduction by Brian Davies and G.R. Evans, Oxford University Press.
21- Descartes, Rene, (1996), Meditations on First Philosophy, Translated and Edited by John Cottingham, Cambridge, University Press.
22- Plantinga, Alvin, (2002), God, freedom, and evil. Printed in the United States of America, by Wm. B. Eerdmans Publishing Co.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار