رابطۀ معنویت و الاهیات از دیدگاه مک‌گراث و شهید مطهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

معنویت یکی از نیازهای اساسی انسان است. یکی از مفاهیم بحث‌شده دربارۀ ارتباط با معنویت، مفهوم الاهیات است. منظور از الاهیات، تبیین نظام‌مند از خداوند و روابط خدا با جهان و همان نظام اعتقادی است. مک‌گراث یکی از متألهانی است که در حوزۀ مسیحیت به رابطۀ معنویت و الاهیات پرداخته است. در حوزۀ اسلام نیز شهید مطهری به رابطۀ معنویت با اعتقادات پرداخته است. هدف این مقاله، بررسی دیدگاه این دو متفکر دربارۀ رابطۀ معنویت و الاهیات با رویکرد مقایسه‌ای و به روش توصیفی‌تحلیلی براساس آثار آنهاست. از دیدگاه دو متفکر، معنویتْ عنصری مهم در دین است. هر دو بر معنویت دینی و مبتنی بر اعتقادات دینی تأکید می‌کنند و معتقدند معنویت باید خدامحور و مبتنی بر متن مقدس باشد. هر دو بر جامعیت معنویت تصریح دارند و به پیوند عمیق معنویت و اعتقادات و پایه و اساس بودن اعتقادات برای معنویت معتقدند. وجد شباهت‌ها نشان‌دهندۀ اهمیت نیاز معنوی انسان، ضرورت معنویت دینی و توجه به مبانی الاهیاتی معنویت است. با اینکه مک‌گراث تأکید می‌کند اعتقادات باید متقن باشد، برخی از اعتقادات مسیحی اینگونه نیستند. همچنین وحیانی‌بودن متن قرآن اثبات‌شدنی است؛ اما دربارۀ کتاب مقدس چنین مطلبی صادق نیست. تفاوت‌ها ناشی از تفاوت جهان‌بینی و سنت دینی آنهاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relationship between Spirituality and Theology from the Perspective of McGrath and Martyr Motahhari

نویسندگان [English]

  • Hamed Nazarpour
  • Mojtaba Sepahi
Assistant Professor, Department of Islamic Knowledge, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

One of the basic needs of human is spirituality. Spirituality is the inner connection of man with God, which affects various aspects of life. One of the dimensions of the subject of spirituality is its relation to other concepts, including religion, ethics, mysticism, and concepts of this kind. One of the concepts that discusses its relation to spirituality is the concept of theology. The meaning of theology is the systematic explanation of God and the relationship of God with the world and the same system of belief. One of the Christian theologians who deals with spirituality and theology, is McGrath, a professor of theology at the University of Oxford. In the field of Islam, Martyr Motahhari also deals with the relationship of spirituality with beliefs. He is an influential scholar of contemporary religious thought in the Muslim world. The purpose of this paper is to examine the views of these two thinkers on the relationship between spirituality and theology with a comparative and descriptive-analytic approach based on their work.
Although both thinkers have lived in two religious traditions and periods of time, both of them have been bound up with their religion. Both were concerned with the comprehensive, accurate, and systematic expression of religious doctrines. Both sought to strengthen the religiosity of humans in achieving prosperity and salvation. Both have focused on the issues and concerns of the society of their time. Therefore, their views are comparable.
Considering the importance of spirituality in the contemporary world, the necessity of dialogue among religious followers in today's world, the importance and capacity of the topic of spirituality as a common topic for dialogue and the place of comparative studies in order to better understand the topic, the necessity of this research is determined.
From McGrath’s point of view, spirituality has a strong link with theology. In his view, spirituality is based on knowledge and, of course, is also a component of feeling, tendency and personal experience. The other component of spirituality is action and behavior based on personal beliefs and experiences of God. In his view, Christian spirituality should not be ignored of social conditions. Spirituality from the perspective of Martyr Motahhari is a comprehensive concept that is the result of all the teachings of Islam. Spirituality is based on true faith that embraces all aspects of human life. Martyr Motahhari believes that faith has two basic components of knowledge and tendency. In other words, he believes in epistemic and emotional aspects of faith. In his view, true faith is meaningful with these two components, and the lack of each one leads to flawed faith. He not only believes in faith based on knowledge, but also believes in knowledge as a necessary part of faith and as its components.
From the point of view of both thinkers, spirituality is an important element in religion. Both emphasize religious spirituality based on religious teachings and beliefs. Spirituality should be theocentric and based on the holt text. Both emphasize the comprehensiveness of spirituality. Both believe in the relationship between spirituality and beliefs and the foundation of beliefs for spirituality. They do not regard spirituality and faith, apart from knowledge and belief, as well as action and social life. The existence of similarities indicates the importance of the spirituality and spiritual needs of human, the necessity of religious spirituality and the attention to the theological foundations of spirituality.
Despite these similarities, there are some differences. Although McGrath insists beliefs must be firm, some Christian beliefs are not. For example, the doctrine of the Trinity and the divinity of Jesus is a belief in the opposite of reason. Also, the revelation and infallibility of the text of the Quran, as the sacred text of the Muslims and the source of spirituality, can be proved on the basis of rational and religious reasons. But this is not true for the Bible and there is no valid rational or historic reason for the heavenly nature of the whole Bible. The New Testament is a collection of records of some of the apostles. In addition, during the Biblical historical critique, it has been proven that some of its books do not belong to their authors. Regarding the Old Testament, in addition to the Quranic reasons, there are several reasons in the Biblical historical critique that shows that the Old Testament, especially Torah, has been altered and distorted. It seems that the differences are due to differences in the worldview of two thinkers, most of which are due to the religious tradition that they belong to.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spirituality
  • Theology
  • McGrath
  • Martyr Motahhari
  • Faith
منابع
1- قرآن کریم.
2- پازوکی، شهرام، (1374)، «مقدمه‌ای در باب الاهیات»، ارغنون، شماره 5 و 6، صص 1- 10.
3- حمیدیه، بهزاد، (1396)، «نسبت مفهومی معنویت و دین»، پژوهشنامۀ ادیان، شماره 22، صص 79- 106.
4- خمینی، روح‌الله، (1378)، صحیفۀ امام (مجموعه آثار امام خمینی(ره))، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
5- دهخدا، علی‌اکبر، (1377)، لغت‌نامه، چاپ دوم، دانشگاه تهران.
6- رنجبران، داود، (1388)، عرفان‌های وارداتی فالون دافا و عرفان‌های سرخپوستی، تهران، ساحل اندیشه.
7- شلدراک، فیلیپ، (1380)، «معنویت و الاهیات»، ترجمۀ حسن قنبری، هفت آسمان، شماره 9 و 10، صص 243- 272.
8- طباطبایی، محمدحسین، (1385)، معنویت تشیع، قم، نشر تشیع، چاپ اول.
9- غباری بناب، باقر، (1386)، «هوش معنوی»، اندیشۀ نوین دینی، سال 3، شماره 10، صص 125- 147.
10- فرامرز قراملکی، احد، (1386)، استاد مطهری و کلام جدید، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
11- فرامرز قراملکی، احد، (1378)، هندسۀ معرفتی کلام جدید، تهران، مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر.
12- فرامرز قراملکی، احد و فرشته ابوالحسنی، (1388)، «مفهوم‌سازی استاد مطهری از ایمان»، اندیشۀ نوین دینی، شماره 16، صص 9- 31.
13- کامفیروزی، محمدحسن و دیگران، (1384)، «بررسی تأثیر معنویت بر ابعاد مختلف فردی در سازمان مبتنی بر نظریات شهید مطهری»، مدیریت اسلامی، شماره 10، صص 67-82.
14- مارکم، ایان، (1391)، الاهیات، راهنمای دین‌پژوهی، ترجمۀ محسن زندی و محمد حقانی فضل، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
15- مصباح یزدی، محمدتقی، (1391)، نظریۀ سیاسی اسلام، قم، انتشارات مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام خمینى(ره).
16- مطهری، مرتضی، (1372)، مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، قم، نشر صدرا، چاپ هشتم.
17- معین، محمد، (1360)، فرهنگ معین، تهران: انتشارات امیر کبیر
18- مک‌گراث، آلیستر، (1384)، درسنامۀ الاهیات مسیحی، ترجمۀ بهروز حدادی، قم، نشر مرکز مطالعات و تحقبقات ادیان و مذاهب.
19- ملکیان، مصطفی، (1381)، راهی به رهایی، تهران، نشر نگاه معاصر.
20- میرتبار، سیدمرتضی، و مهراب صادق‌نیا، (1393)، «بررسی و نقد درون دینی حجیت کتاب مقدس در مسیحیت»، پژوهش‌های ادیانی، سال دوم، شماره4، صص 27- 47.
21- میشل، توماس، (1387)، کلام مسیحی، ترجمۀ حسین توفیقی، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
22- نجفی، محمدجواد و دیگران، (1396)، «بررسی تحریف تورات از نگاه قرآن کریم»، دو فصلنامۀ تفسیر پژوهی، شماره 7، صص 141- 163.
23- نعمتی، مهدی، (1393)، «بررسی معنای زندگی در معنویت مدرن»، فرهنگ پژوهش، شماره 20 و 21، صص 243- 270.
24- The Holy Bible, (1967), King James version, New York: the world publishing company.
25- Collins, R. F., (2003), “Pastoral Epistles”, New Catholic Encyclopedia, Edited by H. A. R. Gibb and others, Second Edition, USA: Thomson Gale, v. 10, pp. 938- 940.
26- Larkin, E. E., (2003), “Christian Spirituality”, New Catholic Encyclopedia, Edited by H. A. R. Gibb and others, Second Edition, USA: Thomson Gale, v. 13, pp. 437- 443.
27- Macdonald, Mary N., (2005), “Spirituality”, encyclopedia of religion, Editor in Chief: Lindsay Jones, second edition, USA: Thomson Gale, v. 13, pp. 8718- 8721.
28- McDonald, Larry S., (2003), The Relationship Between Theology and Spirituality in the Writing of Alister McGrath, Ph.D. Dissertation, Southeastern Baptist Theological Seminary, North Carolina.
29- McGrath, Alister E. , (1993), “Theology and Experience: Reflections on Cognitive Approaches to Theology”, European Journal of Theology 2:1, pp. 65-74.
30- ________________, (1994), Spirituality in an Age of Change: Rediscovering the Spirit of the Reformers, Grand Rapids: Zondervan.
31- ________________, (1995), Evangelicalism and the Future of Christianity. Downers Grove: InterVarsity.
32- ________________, (1996), A Passion for Truth: The Intellectual Coherence of Evangelicalism, Downers Grove: InterVarsity.
33- ________________ , (1997 A), An Introduction to Christianity, Malden, MA: Blackwell.
34- ________________, (1997 B), Christian Theology: An Introduction, 2d ed. Malden, MA: Blackwell.
35- ________________ , (1997 C), Studies in Doctrine: Understanding Doctrine, Understanding the Trinity, Understanding Jesus, Justification by Faith. Grand Rapids: Zondervan.
36- ________________ , (1997 D), The Genesis of Doctrine: A Study in the Foundations of Doctrinal Criticism, Grand Rapids: Eerdmans.
37- ________________ , (1998), Historical Theology: An Introduction to the History of Christian Thought, Malden, MA: Blackwell.
38- ________________ , (1999), Christian Spirituality: An Introduction. Malden, MA: Blackwell.
39- ________________ , (2000 A), “Engaging the Great Tradition: Evangelical Theology and the Role of Tradition.” In Evangelical Futures: A Conversation on Theological Method, ed. John G. Stackhouse, Jr.,139-158. Grand Rapids: Baker.
40- ________________ , (2000 B), “Evangelical Theological Method: The State of the Art.” In Evangelical Futures: A Conversation on Theological Method, ed. John G. Stackhouse, Jr., 15-38. Grand Rapids: Baker.
41- ________________, (2001), Introducing Christian Doctrine, ed. L. Arnold Hustad, 2d ed. Grand Rapids: Baker.
42- ________________,(2002), The Future of Christianity. Blackwell Manifestos. Malden, MA: Blackwell.
43- ________________, (2003), A Brief History of Heaven. Blackwell Brief History of Religion Series. Malden, MA: Blackwell.
44- Perrin, David B., (2007), Studying Christian Spirituality, New York: Routledge.
45- Schneiders, Sandra M., (2005), “Approaches to the Study of Christian spirituality”, The Blackwell Companion to Christian Spirituality, edited by Holder, Arthur, USA: Blackwell Publishing, pp. 15- 33.