چگونگی کاربست عقل و شهود و بررسی هماهنگی آنها در باب مسئلۀ هدف نهایی زندگی از دیدگاه حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه پیام نور واحد قم، قم، ایران

2 دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور واحد قم، قم، ایران

چکیده

شناخت هدف و خواستۀ نهایی در زندگی اهمیت فراوانی در معنا و سبک زندگی دارد. برای شناخت بهترین هدف نهایی برای زندگی از استدلال‌های عقلی، وحی و شهود استفاده می‌شود. استدلال عقلی منهای شهود برای رسیدن به کمال و ادراک حقایق کافی نیست؛ اما شهود مخالف با برهان قطعی، نامعتبر است. بنابراین با روش کتابخانه‌ای به شکل توصیفی‌تحلیلی، گزاره‌های حاصل از عقل و شهود دربارۀ هدف زندگی در حکمت متعالیه جمع‌آوری شد. در این مقاله نتیجه گرفته شد جهان غایتمند بوده و خدای تعالی، هم مبدء المبادی و هم غایت‌الغایات است. بهترین هدف زندگی عبارتست از شناخت گسترده و عمیق خدای تعالی (خلیفه‌اللهی) که باید آن را خواستۀ نهایی دانست. همچنین روشن شد عقل و شهود چگونه در این باب با یکدیگر هماهنگ‌اند؛ زیرا هماهنگی به مؤلفه‌های گوناگونی تجزیه شده و مصادیق این مؤلفه‌ها در داده‌های به‌دست‌آمده از عقل و شهود به دست آمده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of the Application of Reason and Intuition and Their Harmony in the Issue of Ultimate Goal of Life from the Point of View of Transcendent Theosophy

نویسندگان [English]

  • Ayyoub Mobasheri 1
  • Mohammad Reza Zamiri 2
1 Ph. D. Student of Islamic knowledge, Payam Noor University of Qom, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Islamic knowledge, Payam Noor University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Abstract
It is needless to say that the lack of spirituality and peace, cultural and moral decline of human values are among key global challenges and unfortunately we are also encountered with these problems. Finding the best goal for life is one of the pillars of a desirable culture and is of paramount importance in lifestyle and life purpose. After knowing the life purpose, we must provide an exact and long term plan in order to come up with suitable strategies in line with the purpose at issue.
To know the best ultimate purpose one can make use of rational arguments, revelation and intuition; Mull Sadra has used diverse (rational, traditional and intuitional) methods in his philosophical system. He believes that man in view of his mode of creation and free will have the potentiality to be a mirror that reflects the Divine Names and Attributes and becomes God's vicegerent on earth (Sadra, 1999, vol. 1: 2).
In the current article, we have made use of rational arguments and intuitive findings (primordial introspection and mystical intuition) and by means of library based method in descriptive and analytic form collected the propositions resulted from reason and intuition about life goal in Transcendent Theosophy in order to reach the following conclusions: 
As to the application of reason and intuition in Transcendent Theosophy, one can say that they are both necessary but none of them is sufficient alone (Transcendent Theosophy is an interdisciplinary study). Mystical intuition must be formulated in the form of arguments because substantial proof is the basis and measure of mystical intuitions. Some teachings are trans-rational and are known to be irrational and undependable visions; but intuition through reason is much more dependable and certain though prophetic and revealed intuition is the most dependable way for knowledge acquisition as compared to other visions of mystical visions.
From the point of view of rational principles and arguments, the telos of world and man is God and we must choose the knowledge of God as our own purpose in life. But reason alone is not sufficient for reaching perfection and it needs to be associated with vision and intuition in order to reach certain truths. By referring to primordial consciousness and approaches and realizing the initial primordial nature, one can reinforce his internal enthusiasm and love and via a deep and extensive intuition conceive the existence of God so that the Divine Names and Attributes to become reflected in us and we reach real pleasure and peace. Then, realization of primordial potencies and the perfection of intuition must be chosen as the ultimate goal of life. According to Sadra, intuition is compatible with rational proof and they are not opposing. There is also harmony in the field of their application. Having analyzed the data and studied the harmony elements (including coherence, convergence, enlightenment, leading to end, leading to purpose, argumentization and combined association), we prove the way that reason and intuition are used in line with each other as regards the problem of ultimate purpose of life. Thus, it became clear that the epistemic system in Transcendent Theosophy enjoys higher degree of coherence which can be found in no other epistemic system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ultimate Telos of Life
  • reason
  • Intuition
  • Harmony of Sources
  • Mulla Sadra
منابع
قرآن کریم.
1- جوادی آملی، عبدالله، (1378)، شریعت در آینۀ معرفت، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ دوم.
2- ----------------. (1375)، رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه)، قم، نشر اسراء.
3- دهخدا، علی‌اکبر، (1373)، لغت‌نامه دهخدا، زیر نظر دکتر محمد معین و دکتر سیدجعفر شهیدی، تهران، مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
4- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1383)، المفردات فی غریب القرآن، ترجمه و تحقیق دکتر سیدغلامرضا خسروی حسینی، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء آثارالجعفریه.
5- صدرالمتألّهین، محمّد بن ابراهیم، (1313)، شرح الهدایه الاثیریه، چاپ سنگی. بی‌جا.
6- ----------------------، (الف 1366)، تفسیر القرآن الکریم، چاپ دوم، قم، انتشارات بیدار.
7- ---------------------، (1389)، تفسیرالقرآن الکریم، مقدمه محسن بیدارفر، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا .
8- ----------------------، (1419ق)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی. 1419ق، چاپ پنجم.
9- -----------------------، (1377)، المظاهر الالهیة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیه قم.
10- ---------------------، (1382)، الشوهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، حواشی حاج ملاهادی سبزواری، مقدمه تصحیح و تعلیق استد سیدجلال‌الدین آشتیانی، قم، بوستان کتاب، چاپ سوم.
11- --------------------، (ب1419ق)، رسالتان فی التصور و التصدیق، تحقیق مهدی شریعتی، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
12- -------------------، (ب1366)، شرح اصول کافی، جلد اول، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول.
13- -------------------، (بی‌تا)، المبدأ و المعاد، قم، دار الکتب اسلامیه.
14- طباطبایى، محمدحسین، (1363)، المیزان فى تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
15- فرامرز قراملکی، احد، (1380)، روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چاپ اول.
16- فعالى، محمدتقى، (1379)، درآمدى بر معرفت‌شناسى معاصر و دینى، قم، انتشارات معارف، چاپ دوم.
17- قدردان ملکی، محمدحسن، (1384)، «خداشناسی فطری (ادله و شبهات)»، قبسات، 36، صص 75-104.
18- کاکائی، قاسم، (1382)، وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت، تهران، هرمس.
19- گرامی، غلامحسین، (1384)، انسان در اسلام، قم، دفتر نشر معارف، چاپ اول.
20- مصباح یزدی، محمدتقی، (1372)، آموزش فلسفه، ج 2، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تیلیغات اسلامی، چاپ پنجم.
21- مطهری، مرتضی، (1376)، شرح منظومه، تهران، انتشارات صدرا، چاپ چهارم.
22- مطهری، مرتضی، (1375)، مجموعه آثار، ج 6، تهران، انتشارات صدرا.