صورت‌بندی استدلالی جدید در حقانیت اسلام؛ تببین نظریۀ چگالش فضائل در نسل بلافصل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه حضرت معصومه سلام الله علیها، قم، ایران

2 استادیارگروه مدیریت دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

بشر در طول تاریخ، استدلالات مختلفی را برای تحکیم ادعاها و استوارساختن عقایدش برگزیده است. هم‌اکنون به نظر می‌رسد شیوه‌های استدلالی استقرایی ـ آماری، دستاوردهای جدیدی برای علم کلام به ارمغان آورد. هدف اصلی این پژوهش، اثبات حقانیت مذهب شیعۀ اثنی عشری با رویکردی نوآورانه است؛ در این مسیر از مطالعات کتابخانه‌ای با رویکردی تحلیلی - اکتشافی بهره برده شد. در این پژوهش با بهره‌گیری از اخبار و اطلاعات به‌دست‌آمده از اهل ‌سنت یا غیرمسلمانان، تجربۀ زیستی یک نسل بلافصل چهارده‌گانه، پیمایش و چنین تبیین شده که کمالات و فضائل انسانی به‌نحو شگفتی در این خانوادۀ دویست‌وپنجاه ساله، یکی پس از دیگری تکرار شده است؛ به گونه‌ای که در هیچ‌کدام از نسل‌های پادشاهی یا روحانی چنین شکوهمندی مستمری مشاهده نمی‌شود. استمرار این وضعیت در طول دو قرن و نیم و با فشار و تعقیب حاکمان ستمگر، این گزاره را تقویت می‌کند که قدرتی فراتر از تنظیمات بشری، چگالش فضائل را در این نسل اراده کرده است؛ چه آنکه هر یک از ابنای بشر درنهایت می‌توانند در سطح فرزندان و نوه‌های خود مداخله کنند و نه در دامنۀ چندین نسل بعد از خود! این پژوهش، استنباط احتمالاتی مذکور را رهیافت جدیدی در دریافت حقانیت شیعه، فراروی جامعۀ علمی نهاده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Formulating a New Argument in the Legitimacy of Islam, Explaining the Theory of the Density of Virtues in an Immediate Generation

نویسندگان [English]

  • Mohsen Rafat 1
  • Amir Hossein Rahbar 2
1 Assistant Professor, Department of Quran Science and Hadith, Hazrat-e Maʼsoumeh University, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Management, Faculty of Management and Accounting, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Extended Abstract
Throughout history, man has chosen various arguments to support his claims and his ideas. Now, it seems that inductive-statistical reasoning methods can bring new achievements to theology. The main purpose of the present study is to prove the legitimacy of the Shiite religion with an innovative approach. The study uses library resources with an analytical-exploratory method.
Roy Bhaskar, the developer of the epistemological framework of critical realism, explains that the subject of scientific activity is not the study of events, rather, it is a study of the mechanisms that produce events. These mechanisms are real and independent of the existence of identifying the agent (researcher) in nature, but the result of the activity of a mechanism may not be realized or observed by the researcher. In the natural and social sciences, a randomization strategy is used to control such disturbing effects. In such a situation, the researcher tries to neutralize the effect of disturbing mechanisms by repeating the experiment or observing it in various contextual conditions repeatedly and then calculating the mean and performing statistical assumptions. Philosophers of science consider such explanations to be scientific issues and call them inductive-statistical explanations.
The same process applies to historical analysis. When a theologian intends to judge the legitimacy of that religion by exploring the behavior and speech of the great men of the religion, he may encounter disturbing mechanisms. For example, the narrators may not have narrated the events accurately and completely due to carelessness, or they may have manipulated the hadith and the chain of documents due to bad motives. Due to Taqiya, Imams try to behave differently from normal conditions. In fact, these historical events took place a few hundred years ago in an open system, and it is not possible for the present-day researcher to recreate those experiences in the laboratory. But given that the behavior and traditions of 14 Shiite leaders (each of these Infallibles was the son of the previous Imam) have been reliably recorded and made available to us over 250 years, we can repeat a series of special virtues and characteristics in an immediate 14 generations. 
Imams have been born continuously and one after the other for two hundred and fifty years, and all of them, according to the authentic and numerous historical sources, in terms of science, piety, observing the poor, self-sacrifice, moral virtues, not cooperating with oppressive rulers (even at the cost of losing their sweet lives) were the leaders of the people during their time and have constantly aroused the admiration of many people who did not believe in their Imamate. The authors do not deny that throughout history there have been virtuous people whose children and grandchildren have been the manifestation of the same virtues. But in history, there is no example of the continuation of these virtues in a fourteen-generation. However, this family has been under constant pressure from the rulers of all ages, and there is no specific worldly motive and desire to continue the path of the previous Imam by the new Imam (who was the son of the previous Imam).
On the other hand, the most famous worthy book, in Arabic, has been published by a man from the same family throughout history. The literary beauties and scientific nuances of this book are so numerous that fair Orientalists and non-Muslim Arabic-speaking writers have praised it. In this regard, we should mention the news of the Holy Prophet (PBUH), which has been repeatedly mentioned in Sunni sources about the equal number of imams after the Prophet with the leaders of Israelites (twelve tribes). Sunni scholars have never been able to justify and accept it, and it is completely compatible with the glorious generation claimed by this research.
Using the news and information obtained from Sunnis or non-Muslims, the present study examines the biological experience of the fourteen-immediate generation and explains that human perfections and virtues in this 250-year-old family have been iterated surprisingly one after another. The continuation of this situation for two and a half centuries, under the pressure and persecution of oppressive rulers, reinforces the proposition that power beyond human regulation has determined the density of virtues in this generation. After all, every human being can ultimately intervene at the level of their children and grandchildren, and not at the level of several generations after them.
This research claims the mechanism that produced these virtues in this fourteen-generation family was divine will and miracle just as Moses (PBUH) and Jesus (PBUH) had miracles. At the same time, the many similarities between the teachings of the Quran and the teachings of the Torah and the Bible lead us to go beyond the fourteen-generation glorious family and join the family of the prophecy of Abraham's children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Theology
  • Probabilistic Explanation
  • Glorious Generation
  • Infallible Imams
  • the Density of Virtues

مراجع

منابع
1-     قرآن‌ کریم.
2-     ابن ‌أبی ‌الحدید، عبد الحمید بن‌ هبة الله، (1378ق)، شرح ‌نهج‌البلاغة، تحقیق: محمّد ابوالفضل ابراهیم، مصر، دار احیاء الکتب العربیة.
3-     ابن‌‌اثیر، عزالدین‌ ابی ‌الحسن، (1404ق)، جامع الاصول‌ من ‌احادیث ‌الرسول، تحقیق: محمد حامد الفقی، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
4-     ــــــــــــــــــــــــــ، (1409ق)، أسد الغابة فى معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر.
5-     ــــــــــــــــــــــــــ، (1385ق)، الکامل ‌فی التاریخ، بیروت، دارصادر ـ داربیروت.
6-     ابن‌‌أعثم‌ کوفی، احمد بن ‌علی، (1411ق)، الفتوح، تحقیق: علی‌ شیری، بیروت، دارالأضواء.
7-     ابن‌تیمیة، ابوالعباس، (1406ق)، منهاج ‌السنة النبویة، تحقیق: محمد رشاد سالم.
8-     ابن‌جوزی، ابوالفرج، (1355ق)، صفة الصفوة، دکن، دائرة المعارف ‌العثمانیة.
9-   ــــــــــــــــــــــــــ، (1412ق)، المنتظم‌ فى تاریخ ‌الأمم ‌و ‌الملوک، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا و مصطفى‌ عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب‌ العلمیة.
10- ابن‌حبان، عبدالله، (1412ق)، طبقات المحدثین باصبهان، بیروت، مؤسسة الرسالة.
11- ابن‌حبان، محمد أبوحاتم، (1393ق)، الثقات، حیدرآباد، مجلس ‌دائرة المعارف‌ العثمانیة، مؤسسة الکتب‌ الثقافیة.
12- ابن‌حماد مروزی، نعیم، (1414ق)، کتاب الفتن، تحقیق: سهیل ‌زکار، بیروت، دار الفکر.
13- ابن‌‌حنبل، احمد بن‌ محمد، (1368ق)، المسند، بیروت، دارصادر.
14- ابن‌خلدون، عبدالرحمن‌ بن ‌محمد، (1408ق)، تاریخ ابن‌خلدون، تحقیق: خلیل ‌شحادة، بیروت، دارالفکر.
15- ابن‌‌خلکان، أحمد بن‌ محمد، (بی‌تا)، و فی‌ات ‌الأعیان و أنباء ‌أبناء ‌الزمان، تحقیق: احسان‌ عباس، لبنان، دارالثقافة.
16- ابن‌سعد، محمد، (1414ق)، الطبقات الکبرى، تحقیق: محمد بن ‌صامل ‌السلمى، طائف، مکتبة الصدیق.
17- ـــــــــــــــــ، (1416ق)، ترجمة الإمام الحسن(ع) من ‌طبقات ‌ابن‌سعد، تحقیق: سید عبدالعزیز طباطبایی، قم، مؤسسة آل ‌البیت(ع).
18- ابن‌‌سمعون، محمد بن‌ احمد، (1423ق)، أمالی‌ ابن سمعون، بیروت، دارالبشائر.
19- ابن‌سید الناس، أبوالفتح ‌محمد، (1414ق)، عیون الأثر فى‌ فنون‌ المغازى ‌و ‌الشمائل والسیر، تعلیق، ابراهیم ‌محمد رمضان، بیروت، دارالقلم.
20- ابن‌‌شهر آشوب، محمد بن ‌علی، (1379ق)، مناقب ‌آل‌ ابی ‌طالب(ع)، قم، علامه.
21- ابن‌طقطقى، محمد بن ‌على، (1418ق)، الفخری‌، تحقیق: عبدالقادر محمد مایو، بیروت، دارالقلم ‌العربى.
22- ابن‌طیفور، ابوالفضل‌ بن ‌أبی ‌طاهر، (بی‌تا)، بلاغات النساء، قم، مکتبة بصیرتی.
23- ابن‌عبدالبر، أبوعمر یوسف‌، (1412ق)، الإستیعاب ‌فى معرفة الأصحاب، تحقیق: على‌محمد البجاوى، بیروت، دارالجیل.
24- ابن‌عساکر، ابوالقاسم ‌علی ‌بن ‌حسن، (1415ق)، تاریخ ‌مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالفکر.
25- ابن‌قدامه، عبدالله ‌بن ‌احمد، (بی‌تا)، الشرح الکبیر علی‌ متن ‌المقنع، بیروت، دارالکتب العلمیة.
26- ــــــــــــــــــــــــــ، (1388ق)، المغنی‌، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
27- ابن‌کثیر دمشقی، (1422ق)، أبوالفداء إسماعیل، البدایة و النهایة، بیروت، دارالمعرفة.
28- ابن‌ماجه ‌قزوینی، محمد بن ‌یزید، (بی‌تا) سنن ابن ‌ماجه، تحقیق: محمد فواد عبدالباقی، بیروت، دارالفکر.
29- ابن‌هشام، عبدالملک، (بى‌تا)، السیرة النبویة، تحقیق: مصطفى‌ السقا وابراهیم ‌الأبیارى و عبدالحفیظ شلبى، بیروت، دارالمعرفة.
30- اربلى، على ‌بن ‌عیسى، (1381ق)، کشف‌الغمة فی ‌معرفة‌الأئمة، تحقیق: سیدهاشم‌‌ رسولى محلاتى، تبریز، بنى‌هاشمى.
31- ارنست، کارل، (1390ش)، اقتدا به محمد، ترجمۀ قاسم کاکایی، تهران، هرمس.
32- اصفهانی، ابوالفرج‌ على‌ بن ‌حسین، (بى‌تا)، مقاتل‌الطالبیین، تحقیق: سیداحمد صقر، بیروت، دارالمعرفة.
33- اصفهانی، ابونعیم، (بى‌تا)، حلیة الاولیاء، بیروت، داراحیاء التراث‌ العربی.
34- البانی، محمدناصر، (1405ق)، إرواء الغلیل، تحقیق، زهیرالشاویش، بیروت، المکتب ‌الإسلامی.
35- ایروانی، محمدباقر، (1420ق)، الإمام المهدی(ع) بین ‌التواتر و حساب ‌الاحتمال، قم، مرکز الأبحاث ‌العقائدیة.
36- بارا، آنتوان، (1381ش)، امام‌حسین ‌در اندیشۀ مسیحیت، ترجمۀ فرامرز میرزایی ‌و ‌علی‌باقر طاهری‌نیا، همدان، دانشگاه ‌بوعلی‌سینا.
37- باکثیر، احمد بن ‌فضل، (بی‌تا)، وسیلة المآل ‌فى‌ عد مناقب‌الآل، نسخه‌ خطی.
38- بجستانی، حسین، (بی‌تا)، سبائک‌الذهب، بی‌جا.
39- بخاری، محمد بن ‌اسماعیل، (1401ق)، صحیح ‌البخاری، بیروت، دارالفکر.
40- بستوی، عبدالعلیم، (1420ق)، المهدی المنتظر(ع) فی ‌ضوء ‌الأحادیث ‌و الآثار الصحیحة، مکه، دار ابن‌حزم.
41- بغدادی، محمود بن ‌وهیب، (1420ق)، جوهرة الکلام، بی‌جا، بی‌نا.
42- بلاذری، أحمد بن‌ یحیى، (1397ق)، أنساب الأشراف، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت، دارالتعارف.
43- بلاغی، صدرالدین، (بی‌تا)، ترجمۀ صحیفه سجادیه، بی‌جا.
44- بوکای، موریس، (1375ش)، دراسة الکتب المقدسة فی ضوء المعارف الحدیثه، قاهره، مکتبة مدبولی.
45- بهوتی، منصور بن ‌یونس، (1418ق)، کشاف القناع، تحقیق: محمدحسن ‌شافعی، بیروت، دارالکتب‌ العلمیة.
46- بیهقى، ابوبکر احمد ‌بن ‌حسین، (بی‌تا)، السنن الکبری، بی‌جا، دارالفکر.
47- ــــــــــــــــــــــــــــــ، (1405ق)، دلائل‌النبوة، تحقیق: عبدالمعطى ‌قلعجى، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
48- پورت، جان‌دیون، (1391ش)، عذر تقصیر به پیشگاه‌ محمد و قرآن، قم، شروق.
49- ترمانینی، عبدالسلام، (1385ش)، احداث التاریخ‌الاسلامى، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
50- ‌تقی‌لو، فرامرز، پیکانی، جلال، (1393ش)، «پدیدارتجربی، بر ساخت ‌ذهنی ‌و ‌واقعیت هستی‌شناختی؛ تحلیلی ‌بر مسائل ‌تبیین ‌علمی و مواضع‌ رئالیزم ‌انتقادی»، پژوهش‌های‌ فلسفی، سال ‌هشتم، شمارۀ ‌پانزدهم، صص 183-202.
51- تمیمی، أحمد ‌بن ‌علی‌، مسند أبی ‌یعلى، (بی‌تا)، تحقیق: حسین ‌سلیم ‌أسد، بی‌جا، دارالمأمون.
52- ثقفى، ابراهیم‌‌ بن ‌هلال، (1410ق)، الغارات، تحقیق: عبدالزهراء‌ حسینی، قم، دار‌الکتاب ‌الإسلامی‌.
53- جاحظ، عمرو ‌بن ‌بحر، (1423ق)، الرسائل السیاسیة، بیروت، دارو‌مکتبۀ ‌هلال.
54- حسینی ‌خامنه‌ای، سیدعلی، (1391ش)، انسان 250 ساله، تهران، صهبا.
55- حسینی ‌شاه‌‌ترابی، سیدمرتضی، (1389ش)، امام ‌صادق(ع) ازنظر اهل‌ سنت، فرهنگ ‌کوثر، شماره82.
56- حسینی ‌میلانی، علی، (1418ق)، شرح‌ منهاج الکرامة فی ‌معرفة الإمامة، قم، دارالهجرة.
57- حکیم، محمدتقی، (بی‌تا)، السنة‌ فی الشریعة الإسلامیة، بی‌جا.
58- حکیمی، محمدرضا، (1385ش)، امام در عینیت جامعه، قم، دلیل ما.
59- حموی، یاقوت، (1995م)، معجم ‌‌البلدان، بیروت، دارصادر.
60- حمویی، ابراهیم ‌بن ‌محمد، (1400ق)، فرائدالسمطین، تحقیق: محمدباقر محمودی، مؤسسة المحمودی.
61- حنبلی ‌دمشقی، ابن‌عماد، (1406ق)، شذرات الذهب‌ فی ‌اخبار من ‌ذهب، تحقیق: الأرناؤوط، دمشق ‌ـ ‌بیروت، دار ابن‌کثیر.
62- خطیب ‌بغدادى، احمد بن ‌على، (1417ق)، تاریخ ‌بغداد، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
63- دمیرى، کمال‌الدین، (1424ق)، حیاةالحیوان الکبرى، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
64- دهلوی، عبدالعزیز، (1373ق)، مختصر التحفة الاثنى ‌عشریة، قاهرة، الطبعة السلفیة.
65- دینوری، ا‌بن‌‌قتیبه، (1410ق)، الإمامة و السیاسة، تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالأضواء.
66- ــــــــــــــــــــــ، (1992م)، المعارف، تحقیق: ثروت ‌عکاشة، القاهرة، الهیئة المصریة، العامة للکتاب.
67- دینورى، ابوحنیفه ‌احمد ‌بن ‌داود، (1368ش)، الأخبارالطّوال، تحقیق: عبدالمنعم ‌عامر، قم، منشورات ‌الرضى.
68- ذهبی، محمد بن ‌احمد، (1410)، تاریخ ‌الإسلام، تحقیق: عبدالسّلام‌ تدمری، بیروت، دارالکتاب ‌العربی.
69- ــــــــــــــــــ، (بی‌تا)، تذکرة الحفاظ، بیروت، دارإحیاء التراث ‌العربی.
70- ــــــــــــــــــ، (1413ق)، سیراعلام النبلاء، تحقیق: شعیب‌الأرنؤوط، بیروت، مؤسسة الرساله.
71- ــــــــــــــــــ، (بی‌تا)، العبر من ‌خبر من ‌غیر، تحقیق: سعید زغلول‌ بسیونی، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
72- رازی، أبومحمد عبدالرحمن، (1371ق)، الجرح ‌و ‌التعدیل، مطبعة مجلس ‌دائرةالمعارف العثمانیة ‌بحیدرآباد الدکن‌ الهند، بیروت، دارإحیاء ‌التراث‌ العربی.
73- رجبی، محمد و حاجی‌زاده، یدالله‌، (1394ش)، غالیان ­و ­شیوه‌های ­برخورد ­امامان معصوم(ع) با ایشان، قم، معارف.
74- رضایی ‌اصفهانی، محمدعلی، (1380ش)، پژوهشی‌در اعجاز‌ علمی ‌قرآن، رشت، کتاب مبین.
75- رضی، محمد بن ‌حسین، (1407ق)، نهج‌البلاغة، تحقیق: صبحی‌ صالح، قم، مؤسسۀ ‌دارالهجرة.
76- زرقانی، (بی‌تا)، شرح‌ لزرقانى‌علی‌ موطأ الامام‌ المالک، بیروت، دارالجیل.
77- زرکلی، خیرالدین، (1980م)، الأعلام، بیروت، دارالعلم.
78- سبط ‌بن ‌جوزی‌، ابوالمظفّر یوسف‌ بن ‌قزأوغلی، (1418ق)، تذکرة الخواص، قم، منشورات الشریف ‌الرضی‌.
79- سجستانی، أبوداود سلیمان‌ بن‌ أشعث، (1410ق)، سنن‌أبی‌داود، تحقیق: سعید محمد اللحام، بیروت، دارالفکر.
80- سرپرسی ‌سایکس، (1368ش)، تاریخ ‌ایران، سیّد محمدتقی ‌فخر داعی ‌گیلانی، تهران، چاپخانۀ ‌علمی.
81- سمعانى، عبدالکریم، (1382ق)، الأنساب، تحقیق: عبدالرحمن ‌معلمى ‌یمانى، حیدرآباد، مجلس ‌دائرة ‌المعارف ‌العثمانیة.
82- سمهودی، نورالدین‌ علی، (1415ق)، جواهر العقدین، بیروت، دارالکتب.
83- سهیلی، حمیدرضا، (1394ش)، بوی بهشت، مجموعه داستان‌هایی از شفایافتگان حرم امام رضا(ع)، آستان ‌قدس ‌رضوی، مشهد، به‌نشر.
84- سیف‌‌الدین، امیرعلی، رهبر، امیرحسین، (1392ش)، «تسهیل‌گری ‌اسلام ‌در جهت تحقق ‌اقتصاد دانش‌بنیان؛ نگرشی ‌جدید ‌به بسترنهادی ‌الگوی ‌اسلامی‌ایرانی ‌پیشرفت»، نامه ‌سیاست ‌علم ‌و فناوری، شمارۀ 4، صص 67-82.
85- سیوطی، جلال‌الدین، (1401ق)، الجامع‌الصغیر، بیروت، دارالفکر.
86- شافعی، محمد بن ‌ادریس، (1412ق)، معرفة السنن ‌و الآثار، بیروت، دارالکتب‌العلمیة.
87- شافعی، محمد بن ‌طلحة، (بی‌تا)، مطالب السؤول‌ فی ‌مناقب ‌آل ‌الرسول(ع)، تحقیق: ماجد بن‌ أحمد عطیة، بی‌جا.
88- شبراوی، عبدالله‌‌ بن ‌محمد، (1388ق)، الاتحاف‌ بحبّ ‌الأشراف، بیروت، دارالمنهاج.
89- شبلنجی، مؤمن، (1368ق)، نورالابصار فی مناقب ‌آل ‌النبی ‌المختار، قاهره، دارالفکر.
90- ‌شریف ‌القرشی، باقر، (1417ق)، حیاة الإمام المهدی(عج)، مطبعة الأمیر.
91- شوکانی، محمد بن ‌علی، (1973م)، نیل‌الاوطار، بیروت، دارالجیل.
92- شوکی، خلیل، (1432ق)، النجوم‌ الزاهرة، قم، جامعة المصطفی ‌العالمیة.
93- شهیدی، سیدجعفر، (1388ش)، تاریخ تحلیلی ‌اسلام ‌تا پایان ‌امویان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
94- صالحی‌ شامی، محمد بن ‌یوسف، (1414ق)، سبل ‌الهدى و الرشاد فى ‌سیرة خیر العباد، تحقیق: عادل ‌احمد عبدالموجود و على‌محمد معوض، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
95- صبان، محمد، (1303ق)، اسعاف الراغبین، مصر، مطبعة العامرة المشرفة.
96- صدر، سیدموسی، (1381ش) «قرآن‌ و عهدین؛ نقاط‌ همسو و ناهمسو»، پژوهش‌های قرآنی، شماره 32، صص 101-74.
97- صدوق، محمد بن ‌علی، (1362ش)، الأمالی، قم، کتابخانه ‌اسلامیه.
98- ــــــــــــــــــــــ، (1378ق)، عیون أخبار الرضا(ع)، تحقیق: مهدى ‌لاجوردى، تهران، جهان.
99- ـــــــــــــــــــــ، (1395ق)، کمال‌الدین ‌و تمام‌ النعمة. تحقیق: على‌اکبر غفارى، تهران، اسلامیه.
100-   صفار، محمد بن ‌حسن، (1404ق)، بصائر الدرجات، تحقیق: محسن ‌بن ‌عباسعلى کوچه ‌باغى، قم، مکتبة آیة‌الله ‌المرعشی ‌النجفی.
101-   صفدی، صلاح‌الدین ‌خلیل، (1420ق)، الوافی ‌بالوفیات، تحقیق: أحمد الأرناؤوط؛ مصطفى ‌ترکی، بیروت، دارإحیاء التراث.
102-   طبرانی، أبوالقاسم ‌سلیمان ‌بن ‌أحمد، (1415ق)، المعجم‌الأوسط، تحقیق: قسم التحقیق‌ بدارالحرمین، أبومعاذ طارق ‌بن‌ عوض الله، دارالحرمین.
103-   طبری، ابوجعفر محمد بن‌ جریر، (1387ق)، تاریخ‌الطبری، تحقیق: محمد ابوالفضل ‌ابراهیم، بیروت، دارالتراث.
104- طبرى‌ آملی، محمد بن ‌جریر ‌بن ‌رستم، (1413ق)، دلائل‌ الإمامة، تحقیق و چاپ، قم، قسم الدراسات ‌الإسلامیة لمؤسسة البعثة.
105-    طبرسى، احمد بن ‌على، (1403ق)، الإحتجاج، تحقیق: محمدباقر خرسان، مشهد، مرتضى.
106-   طوسى، محمد بن ‌حسن، (1411ق)، الغیبة، تحقیق: عبادالله ‌تهرانى‌ و على‌احمد ناصح، قم، دارالمعارف ‌الإسلامیة.
107-   عبدالغنی، عارف‌احمد، (1418ق)، الجوهرالشفاف، دمشق، دارکنان.
108-   عسقلانی. أحمد ‌بن ‌علی ‌بن‌ حجر، (1415ق)، تقریب‌التهذیب، تحقیق: مصطفى‌ عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
109-   ــــــــــــــــــــــــــــــ، (1404ق)، تهذیب‌التهذیب، بیروت، دارالفکر.
110-   ــــــــــــــــــــــــــــــــ، (بی‌تا)، فتح‌الباری‌، بیروت، دارالمعرفة.
111-  عقیلی، سیداحمد و ثریا رنگی، (1395)، «قیام‌ عاشورا از دیدگاه‌ منابع ‌تاریخی‌ اهل ‌سنّت (با تکیه ‌بر آثار بخاری، طبری ‌و ‌ذهبی»، پژوهشنامۀ‌ معارف ‌حسینی، دوره 1، شماره 4، صص 126-107.
112-    علی، امیر، (1990م)، مختصر تاریخ ‌العرب، بیروت، دارالعلم.
113-    عمیدی، سیدثامر، تطبیق ‌المعاییر العلمیة‌ على ‌ما اختلف ‌و تعارض ‌من ‌أحادیث ‌المهدی ‌بکتب ‌الفریقین، بی‌جا، بی‌تا.
114-   فاروق، عمر، بحوث ‌فی ‌التاریخ ‌العبّاسی، (1355ق)، بیروت، دارالقلم.
115-   ابن‌صباغ، علی ‌بن ‌محمد، (بی‌تا)، الفصول ‌المهمة، بی‌جا.
116-  فقهی‌زاده، عبدالهادی، صادقی، سیدجعفر، (1393)، «نقش ‌عباسیان‌ در جعل‌ و‌ تحریف ‌روایات‌ مهدوی»، مشرق‌ موعود، سال ‌هشتم، شماره 29، صص 164-135.
117-   فیلپی، هاری ‌سانت، (2001م)، بنات ‌سباء، ریاض، مکتبةالعبیکان.
118-   قرطبى، محمد بن ‌احمد، (1366ش)، الجامع ‌لأحکام ‌القرآن، تهران، ناصرخسرو.
119-   قشیری ‌نیسابوری، مسلم‌ بن ‌حجاج، (بی‌تا)، صحیح‌المسلم، بیروت، دارالفکر.
120-   قلقشندی، احمدبن‌علی، (بی‌تا)، مآثر الإنافة فی ‌معالم ‌الخلافة، تحقیق: عالم‌الکتب.
121-   قندوزی ‌حنفی، سلیمان ‌بن ‌ابراهیم، (1416)، ینابیع ‌المودة لذوی ‌القربی، تحقیق: سیدعلی‌ جمال ‌اشرف ‌حسینی، بی‌جا، دارالأسوة.
122-   کلینی، محمد‌ بن‌ یعقوب، (1388ق)، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب ‌الإسلامیة.
123-   کشى، محمد ‌بن ‌عمر، (1409ق)، رجال الکشی، تحقیق: شیخ ‌طوسى، حسن ‌‌مصطفوى، مشهد، مؤسسۀ ‌نشر دانشگاه‌ مشهد.
124-   گفت‌وگویی با پروفسور تسویتان تئوفانوف، (1352ش)، ترجمان وحی، قم، سال هفتم، شماره اول.
125-   گیورگیو، کونستان ویرژیل، (1352ش)، محمد پیغمبری ‌که‌ از‌ نو‌ باید‌ شناخت، مترجم: ذبیح‌الله منصوری، تهران، امیرکبیر.
126-   لوبون‌، گوستاو، (بی‌تا)، تاریخ‌ تمدن‌ اسلام‌ و عرب‌، ترجمۀ‌ محمدتقی‌ فخر داعی‌ گیلانی‌، تهران، اسلامیه.
127-  مادلونگ، ویلفرد، (1377ش)، جانشینی حضرت محمد(ص)، پژوهشی پیرامون خلافت نخستین، ترجمۀ احمد نمایی و دیگران، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
128-   متقی‌ هندی، علاءالدین ‌علی‌، (1409ق)، کنزالعمال ‌فی ‌سنن‌ الأقوال ‌و الأفعال، تحقیق: بکری‌ حیانی، بیروت، مؤسسة ‌الرسالة.
129-   مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحارالأنوار الجامعة‌ لعلوم‌ الأئمة الأطهار، بیروت، دارإحیاء التراث ‌العربی.
130-   مدرسی طباطبایی‌، حسین، (1394ش)، مکتب در فرآیند تکامل‌، ترجمۀ‌ هاشم ایزدپناه‌، تهران، کویر.
131-   مرتضی ‌عاملی، جعفر، (1422ق)، زواج‌المتعة، بیروت، دارالسیرة.
132-   ــــــــــــــــــــــ، (1415ق)، الصحیح‌ من‌ سیرة ‌النبی ‌الأعظم(ص)، بیروت، دارالهادی.
133-   مزی، جمال‌الدین ‌أبوالحجاج، (1406ق)، تهذیب ‌الکمال ‌فی‌ أسماء الرجال، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرسالة.
134-   مسعودی، على ‌بن ‌حسین، (بى‌تا)، التنبیه والإشراف، تصحیح، عبدالله ‌اسماعیل‌ صاوى، القاهرة، دارالصاوی.
135-   مسعودی، على ‌بن‌ حسین، (1409ق)، مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر. تحقیق: اسعد داغر، قم، دارالهجرة.
136-   مسعودى، على‌ بن ‌حسین، (1426ق)، اثبات‌الوصیة، قم، انصاریان.
137-   مطهری، مرتضی، (1386ش)، ده‌گفتار، قم، صدرا.
138-   ــــــــــــــــــ، (بی‌تا)، مجموعه ‌آثار، قم، صدرا.
139-   مظفر، محمدرضا، (بی‌تا)، المنطق، النجف، مطبعة النعمان.
140-   مغنیه، محمدجواد، (1399ق)، الشیعة ‌فی المیزان، بیروت، دارالتعارف.
141-  مفید، محمد بن ‌محمد‌ بن ‌نعمان، (1413ق)، الإختصاص [منسوب ‌به ‌شیخ ‌مفید]، تحقیق: على‌اکبر غفارى؛ محمود محرمى ‌زرندى، قم، کنگرۀ ‌جهانی‌ شیخ ‌مفید.
142-   مقدسی، مطهر بن ‌طاهر، (بى‌تا)، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة.
143-   مقریزى، احمد بن ‌على، (1420ق)، إمتاع الأسماع، تحقیق: محمد عبدالحمید النمیسى، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
144-   منتظری، حسینعلی، (1380ش)، نظام الحکم ‌فی ‌الاسلام، بی‌جا.
145-   منقری، نصر بن‌ مزاحم‌، (1404ق)، وقعة صفین‌، تحقیق: عبدالسلام ‌محمد‌هارون، قم، مکتبة آیةالله ‌مرعشی ‌نجفی‌.
146-   موسایی، میثم، (1374ش)، «اسلام ‌و فرهنگ ‌توسعۀ ‌اقتصادی»، مجلۀ ‌تحقیقات ‌اقتصادی، شمارۀ 49، صص 42-1.
147-   موسوی ‌لاری، مجتبی، (1377ش)، نگرشی ‌کوتاه ‌بر عملکرد ۲۲‌ساله مرکز نشر معارف ‌اسلامی‌ در جهان، قم، مرکز نشر معارف ‌اسلامی ‌در جهان.
148-   مونتگومری، داگلاس، (1393ش)، طراحی ‌و ‌تحلیل‌ آزمایش‌ها، ترجمۀ حسین ‌رسول نورالسناء، تهران، دانشگاه‌ علم ‌و صنعت.
149-   نبهانی، یوسف ‌بن ‌اسماعیل، (بی‌تا)، جامع کرامات ‌الاولیاء، بیروت، دارالفکر.
150-   نسائی، أبوعبدالرحمن ‌أحمد بن ‌شعیب، (1411ق)، السنن‌الکبری، تحقیق: عبدالغفار سلیمان ‌بنداری، سیدکسروی‌ حسن، بیروت، دارالکتب‌ العلمیة.
151-   نووی ‌دمشقی، یحیی، (1380ق)، تهذیب‌الاسماء و اللغات، بیروت، دارالفکر.
152-   نیشابوری، حاکم، (بی‌تا)، المستدرک ‌علی الصحیحین، تحقیق: یوسف ‌عبدالرحمن مرعشلی، بی‌جا.
153-   واقدی، محمد بن‌ عمر، (1409ق)، المغازى، تحقیق: مارسدن‌جونس، بیروت، مؤسسة الأعلمى.
154-   وحید خراسانی، حسین، (بی‌تا)، منهاج‌الصالحین، بی‌جا، بی‌نا.
155-   همپل، کارل، (1369ش)، فلسفۀ ‌علوم‌ طبیعی، ترجمۀ حسین‌ معصومی ‌همدانی، تهران، نشر دانشگاهی.
156-   هیثمی، ابن‌حجر، (1385ق)، الصواعق المحرقه، قاهره، مکتبة القاهرة.
157-   هیثمی، ابن‌حجر، (بی‌تا)، حواشی الشروانی، بیروت، دارصادر.
158-   هیثمی، نورالدین ‌علی، (1408ق)، مجمع الزوائد و منبع ‌الفوائد، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
159-   یافعی، عبدالله‌ بن ‌اسعد، (بی‌تا)، مرآةالجنان و عبرة‌الیقظان‌، تحقیق: خلیل ‌عمران ‌منصور، بیروت، دارالکتب ‌العلمیة.
160-   یزدی ‌حائری، علی، (بی‌تا)، إلزام ‌الناصب فی ‌إثبات ‌الحجة ‌الغائب، تحقیق: علی‌ عاشور، بی‌جا.
161-    یعقوبى، احمد بن ‌واضح، (بی‌تا)، تاریخ الیعقوبى، بیروت، دارصادر.
162- Bhaskar, R. (2008). A Realist Theory of Science. New York، Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار